Беларусь: як незалежныя СМІ і актывісты рызыкуюць усім

EUvsDisinfo праводзіць рэгулярны маніторынг таго, як нелегітымны рэжым Лукашэнкі злоўжывае прававой сістэмай краіны і апаратам бяспекі, каб заглушыць вельмі нешматлікія незалежныя галасы, якія засталіся ў краіне. Мэтамі з’яўляюцца журналісты, рэгіянальныя СМІ, тэлеграм-каналы, а таксама іх падпісчыкі і чытачы.

Рэалізаваць свабоду слова ў Беларусі было складана нават да сфальсіфікаваных выбараў у жніўні 2020 года. Аднак потым рэпрэсіі рэжыму ўзмацніліся. Выпадкаў і прыкладаў па-ранейшаму так шмат, што, каб назваць іх усе, спатрэбіліся б сотні старонак.

Ніжэй мы падагульняем асноўныя крокі, зробленыя рэжымам Лукашэнкі за апошнія месяцы. Гэта ўключае ў сябе: пераслед журналістаў, выкарыстанне сфабрыкаваных або абсурдных абвінавачванняў, жорсткія турэмныя прысуды, прымусовыя «прызнанні» і ціск на сям’ю і сяброў актывістаў, далейшы разгон сацыяльных сетак і скажэнне бізнес-асяроддзя, маніпуляцыі з акаўнтамі і больш цесны кантакт з расійскімі СМІ. Чакайце новых рэпрэсій.

сакавік 2022 года

Журналісты пераследуюцца па абсурдных абвінавачаннях. 15 сакавіка галоўны рэдактар Нашай Нівы Ягор Марціновіч і рэдактар Андрэй Скурко атрымалі 2,5 гады пазбаўлення волі за нібыта няправільныя тарыфы камунальных плацяжоў мінскай рэдакцыі газеты. «Наша Ніва» — самае папулярнае незалежнае беларускамоўнае СМІ ў Беларусі. КДБ абвінаваціў беларускага журналіста Дзяніса Івашына, які з сакавіка 2021 года знаходзіцца за кратамі, у супрацоўніцтве з украінскімі спецслужбамі і выставіў яму абвінавачанне ў здрадзе дзяржаве. Івашын супрацоўнічаў з незалежным СМІ Новы час і ўкраінскай ініцыятывай развянчання InformNapalm.

Колькасць «пакаяльных» відэа на беларускіх прапагандысцкіх тэлеграм-каналах значна павялічылася. Дзясяткі відэа штотыдзень працягваюць з’яўляцца ў Telegram, дзе людзі просяць прабачэння за меркаваныя правіны, такія як націсканне на рэкламныя банеры з забароненымі спалучэннямі белага і чырвонага колераў.

Пошук «5-й калоны». Закрануты розныя сацыяльныя і прафесійныя катэгорыі насельніцтва. Напрыклад, напярэдадні расійскага ўварвання ва Украіну расійскія вайскоўцы выкарыстоўвалі беларускую чыгуначную інфраструктуру. З таго часу прыхільнікі рэжыму прымусілі дзясяткі супрацоўнікаў Беларускай чыгункі запісваць «відэапрызнанні», якія размяшчалі праўладныя Telegram-каналы. Супрацоўнікі «прызналіся» ў правапарушэннях і нібыта належалі да ТГ-каналу «Суполка чыгуначнікаў», які беларускія ўлады залічылі ў «экстрэмісцкія».

Непаўналетніх таксама прымушалі прызнавацца ў праўладных Telegram-каналах. Напрыклад, два беларускія падлеткі прызналіся ў тым, што нібыта запампоўвалі ў свае акаўнты ў TikTok відэа з ваеннай тэхнікай у Беларусі. Мы не даём спасылак на гэтыя трывожныя відэа, каб не спрыяць іх распаўсюджванню.

Пераследуюць суаўтараў Вікіпедыі Актывіста беларускай Вікіпедыі Марка Бернштэйна арыштавалі на 15 сутак за «распаўсюд фальшывых антырасійскіх матэрыялаў». Гэта адбылося пасля таго, як расійскі прапагандысцкі ТГ-канал апублікаваў персанальныя даныя Бернштэйна і абвінаваціў яго ў парушэнні новага расійскага закона аб забароне крытыкі вайны ва Украіне шляхам выпраўлення артыкула ў Вікіпедыі, які датычыць расійскага ўварвання. Бернштэйна трымалі пад вартай і праз месяц асудзілі на тры гады абмежавання волі і вызвалілі з-пад варты. Яшчэ аднаго аўтара Вікіпедыі Паўла Пернікава асудзілі на два гады за суаўтарства ў артыкулах пра выбары 2020 года і рэпрэсіі ў Беларусі.

Расправа над агрэгатарамі навін. 22 сакавіка быў апублікаваны ўказ Лукашэнкі адносна інтэрнэт-агрэгатараў навін. Ва ўказе гаворыцца, што калі агрэгатар размяшчае ў сваёй стужцы артыкул з афіцыйна забароненага СМІ, агрэгатар сам можа падвергнуцца абмежаванням. Нягледзячы на тое, што ва ўказе не згадваюцца канкрэтныя агрэгатары, у першую чаргу мяркуецца разгляд Yandex і Google News. Такім чынам, беларускі рэжым спрабуе закрыць тыя шчыліны, якія засталіся для доступу беларускай аўдыторыі да некантраляванай або аб’ектыўнай інфармацыі.

Расія абмежавала доступ да беларускіх незалежных інтэрнэт-СМІ, верагодна, з-за іх асвятлення вайны супраць Украіны, за якім усё больш сачылі людзі ўнутры Расіі. Улады таксама заблакіравалі сайты Zerkalo.io (раней Tut.by), Nasha Niva, Euroradio, Belsat і іншыя.

Красавік 2022 года

Драконаўскія правілы камерцыйнай рэкламы. Лукашэнка 31 сакавіка падпісаў указ «Аб развіцці сродкаў масавай інфармацыі», які рэгулюе камерцыйную рэкламу. Указам уводзіцца 10-працэнтная пошліна на размяшчэнне рэкламы на вуліцы і ў грамадскім транспарце; у астатніх выпадках пошліна ўстанаўліваецца ў памеры 20%. Рэкламадаўцы плацяць пошліну, якая накіроўваецца на падтрымку дзяржаўных СМІ. Калі рэклама размяшчаецца непасрэдна ў дзяржаўных СМІ, пошліна не плаціцца. Такім чынам, любая рэклама міжнародных брэндаў у Беларусі, дзе б яна ні размяшчалася, спансіруе дзяржаўную прапаганду.

Абмежаванні ў Інтэрнэце працягваюцца. Доступ да Голасу Беларусі, валанцёрскай медыйнай ініцыятывы, у Беларусі быў абмежаваны. Улады прызналі «экстрэмісцкімі» змесціва папулярнага незалежнага рэгіянальнага СМІ Медыя-Палессе, у тым ліку публікацыі ў «Вконтакте» і «Одноклассниках». Доступ да сайта быў даўно абмежаваны, а яго супрацоўнікі звольненыя. Раней улады распачалі крымінальную справу супраць уладальніка «Медыя-Палесся». TikTok-блогер Андрэй Бяляўскі, за акаўнтам якога сочаць больш за 100 тысяч чалавек, быў жорстка затрыманы. Праўладныя ТГ-каналы апублікавалі яго «відэапрызнанне» і відэа яго затрымання. Яго вінавацяць у абразе Лукашэнкі.

Акрамя таго, рэжым прызнаў шэраг Telegram-каналаў «экстрэмісцкімі», а Вярхоўны суд Беларусі прызнаў папулярныя ТГ-каналы NEXTA, NEXTA Live і Luxta «тэрарыстычнымі». Падчас нарады на высокім узроўні з сілавікамі 19 красавіка Лукашэнка раскрытыкаваў сваіх прыхільнікаў за тое, што яны не праявілі яшчэ большай лаяльнасці і рашучасці ў барацьбе з «экстрэмістамі». У спісы «экстрэмісцкіх» трапілі не толькі шматлікія СМІ і недзяржаўныя арганізацыі, але і друкаваныя матэрыялы. Напрыклад, у адным СМІ паведамляецца, што геральдычную кнігу пра беларускую вайсковую сімволіку пад назвай «Ваенная гісторыя Беларусі» Міністэрства інфармацыі ўнесла ў «экстрэмісцкі» спіс.

Маніпуляцыі з праглядамі дзяржаўных YouTube-каналаў. У канцы сакавіка – пачатку красавіка 2022 года назіраўся рэзкі рост колькасці праглядаў YouTube-канала Белтэлерадыёкампаніі і іншых падкантрольных дзяржаве YouTube-каналаў, асабліва ў дачыненні да відэа, звязаных з Украінай. Некаторыя відэа, якія звычайна набіраюць некалькі тысяч праглядаў, былі прагледжаныя сотні тысяч разоў, часам больш за мільён. Гэтыя лічбы маглі быць вынікам выдаткавання значных сродкаў на рэкламу, укладзеных у пракрамлёўскае асвятленне вайны ва Украіне і адносін Расіі і Захаду. Да канца красавіка завышаныя лічбы прагляду нармалізаваліся.

Відэа з удзелам маці беларускіх байцоў ва Украіне. Telegram-канал, звязаны з беларускім рэжымам, апублікаваў відэа 68-гадовай жанчыны, маці беларускага добраахвотніка, які ваюе за Кіеў і Украіну, у якім яна кажа, што ёй сорамна за сына. У відэа на заднім плане расійскі знак Z, які выкарыстоўваецца агрэсарамі падчас гэтай вайны. Журналісты Zerkalo.io узялі інтэрв’ю ў яе сына, які сказаў, што яго маці здымалася ў відэа пад ціскам. 15 красавіка Ігар Тур (знаходзіцца ў санкцыйным спісе Еўрасаюза за прапаганду і дэзынфармацыю на карысць беларускага рэжыму і вядучы дзяржаўнага тэлеканала АНТ) апублікаваў падобнае відэа з маці яшчэ аднаго беларускага добраахвотніка. Яна звяртаецца да свайго сына, кажучы, што «лепш правесці некалькі гадоў у турме ў сваёй краіне, чым забіваць людзей».

Май 2022 года

Сотні Telegram-каналаў у спісе «экстрэмісцкіх». Па стане на май, паводле афіцыйных каментароў, з пачатку года ў спіс «экстрэмісцкіх» крыніц было ўнесена 633 ТГ-каналы і затрымана больш за 200 чалавек за распаўсюд «экстрэмісцкай» інфармацыі. Нібыта экстрэмісцкія ТГ-каналы неабавязкова арыентуюцца на палітычныя навіны. ТГ-канал «Эканоміка Беларусі» таксама быў прызнаны «экстрэмісцкім». У некаторых выпадках ТГ-каналы і інтэрнэт-СМІ вызначаюцца як «экстрэмісцкія фарміраванні».

Быць «экстрэмістам». Калі падпіска на такія каналы лічыцца адміністрацыйным парушэннем, то падпісчыкі «экстрэмісцкага фармавання» могуць быць прыцягнуты да крымінальнай адказнасці і пакараны гадамі пазбаўлення волі. Тым часам расце і спіс «экстрэмісцкай» літаратуры. Кнігу Беларуская нацыянальная ідэя ўнеслі ў спіс «экстрэмісцкіх», а раман Сабакі Еўропы сучаснага беларускага пісьменніка Альгерда Бахарэвіча — сярод кніг, якія апошнім часам атрымалі грыф «экстрэмісцкія».

Больш «экстрэмісцкіх» СМІ і захаванне абмежаванняў. Сайт Медыязона.Беларусь і ўсе яго акаўнты ў сацыяльных сетках былі дададзены ў спіс «экстрэмісцкіх». Праект Чэсная газета («Честная газета»), якая распаўсюджвалася ў выглядзе pdf-улётак з беларускімі навінамі, быў прызнаны «экстрэмісцкім фармаваннем». У офісе рэгіянальнага СМІ promogilev.by улады правялі ператрус. Журналіст Ігар Казмерчак, галоўны рэдактар Orsha.ru, праходзіць падазраваным па крымінальнай справе аб абразе прэзідэнта. Дырэктар эканамічнага выдання «Беларусы і рынак» Канстанцін Залатых быў затрыманы КДБ, яму пагражае крымінальная справа за распальванне варожасці. Юры Ганцарэвіч, карэспандэнт недзяржаўнай газеты Інтэкс-прэс, быў арыштаваны за тое, што перадаў у незалежныя СМІ фатаграфіі расійскай ваеннай тэхнікі. Праўладныя ТГ-каналы апублікавалі яго «відэапрызнанне». Чарговую крымінальную справу, на гэты раз аб арганізацыі тэрарыстычнай групоўкі, распачалі супраць блогера Сцяпана Пуцілы, заснавальніка найбуйнейшага беларускага ТГ-канала NEXTA, і яго калег.

Рэпрэсіі супраць сваякоў супрацоўнікаў СМІ і блогераў. 26 мая бацькі беларускай опернай спявачкі Маргарыты Ляўчук былі ненадоўга затрыманыя і атрымалі вялікія штрафы за «непадпарадкаванне міліцыі». Улады таксама правялі ператрус і разгром кватэры бацькоў блогера Андрэя Павука і затрымалі аднаго з яго сяброў. Ляўчук і Павук — удзельнікі сатырычнага дуэта, які спявае на палітычныя тэмы. Яны вядуць папулярны канал на YouTube. Таксама паведамляецца, што маці зняволенага па палітычных матывах рэдактара «Нашай Нівы» Ягора Марціновіча звольнілі з часопісу «Мастацтва», дзе яна з 1991 году ўзначальвала музычны аддзел.

Блогеры YouTube, TikTok і Instagram працягваюць быць мішэнямі. Папулярны канал YouTube Жыццё-Маліна (110 тысяч падпісчыкаў), які вядзе блогер Мікіта Мелказёраў, унесены ў спіс «экстрэмісцкіх». На YouTube-канале размяшчаюцца інтэрв’ю з грамадскімі актывістамі, палітыкамі, дзеячамі папулярнай беларускай культуры і інш. Instagram-блогер Расціслаў Чэпурны, які апублікаваў акцыю пратэсту рабочых на беларускім малочным заводзе, быў арыштаваны, а дзяржаўная газета апублікавала ў інтэрнэце яго «відэапрызнанне». Праўладныя ТГ-каналы паказалі сюжэт пра школьнага настаўніка, які падзяліўся з тэлеканалам «Белсат» месцамі дыслакацыі расійскіх войскаў. Яму пагражае да сямі гадоў пазбаўлення волі.

Разгон нядаўна адкрытай кнігарні з кнігамі па гісторыі Беларусі. Рэжым усё больш робіць мішэнню публічныя праявы беларускай ідэнтычнасці і культуры. У першай палове 2022 года была спыненая дзейнасць чатырох беларускіх выдавецтваў, якія выдавалі кнігі на беларускай мове. 16 мая прапагандысты беларускіх дзяржаўных СМІ раскрытыкавалі нядаўна адкрытую ў Мінску кнігарню, дзе прадаваліся гістарычныя кнігі на беларускай мове. Праз некалькі гадзін праваахоўныя органы ўварваліся ў кнігарню. Дзяржаўныя прапагандысты ў Беларусі ўсё больш выступаюць у ролі дзяржаўнага кантралюючага суб’екта, які адсочвае праявы беларускай ідэнтычнасці ў публічнай прасторы і накіроўвае супраць яе рэпрэсіўныя дзеянні дзяржаўнага апарату.

Лукашэнка патрабуе больш актыўнай «контрпрапаганды». 31 мая Лукашэнка правёў нараду на высокім узроўні на тэму прапаганды. «Самае галоўнае — умець весці контрпрапаганду, як гэта называлася ў Савецкім Саюзе», — сказаў ён . Па выніках сустрэчы кіраўнік Адміністрацыі прэзідэнта генерал-маёр КДБ Ігар Сяргеенка сказаў: «У СМІ можна казаць што заўгодна. Але самае галоўнае — адказваць за гэта перад людзьмі, грамадствам, сабой і законам». Тым часам беларускія праваабаронцы задакументавалі справу арыштаванага па палітычных матывах, якога тры ночы запар (з 20.00 да 6.00) прымушалі стаяць і глядзець прамовы Лукашэнкі ў спецыяльным памяшканні СІЗА.

Чэрвень 2022 года

Новыя «экстрэмісцкія» СМІ і блогеры-«тэрарысты». Больш за 50 новых імёнаў унесены ў спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў, у тым ліку асабістыя акаўнты беларускіх актывістаў у Facebook і Instagram. Сярод іншых у спіс «экстрэмісцкіх фармаванняў» унесены праект «Рада беларускай культуры», яго сайт і сацыяльныя сеткі. Некалькі ТГ-каналаў, у тым ліку палітычна-гумарыстычны ТГ-канал «Вус Лукашенкі», былі названыя «экстрэмісцкімі фармаваннямі». КДБ унёс у спіс тэрарыстаў блогера Ігара Лосіка, асуджанага ў канцы 2021 года на 15 гадоў пазбаўлення волі. Рэпрэсіўныя рэйды супраць блогераў працягваліся, а праўладныя Telegram-каналы размяшчалі «відэапрызнанні» некалькіх TikTok-блогераў, у тым ліку Аляксея Бондара, чый TikTok-акаўнт lexmask мае больш за 57 000 падпісчыкаў.

Шэсць гадоў пазбаўлення волі для журналіста і іншыя рэпрэсіі супраць супрацоўнікаў СМІ. 8 чэрвеня журналіст-фрылансер Беларускай службы Радыё Свабода Андрэй Кузнечык прыгавораны да шасці гадоў пазбаўлення волі ва ўмовах узмоцненага рэжыму. Яго абвінавацілі ў стварэнні «экстрэмісцкага фармавання». 6 чэрвеня пачаўся суд над самым буйным незалежным інфармацыйным агенцтвам, Белапан. Чатырох супрацоўнікаў Белапана, у тым ліку галоўнага рэдактара Ірыну Леўшыну і былога дырэктара Белапана Дзмітрыя Наважылава, абвінавачваюць у «арганізацыі экстрэмісцкага фармавання» і падатковых злачынствах. Журналіст БелаПАН Андрэй Аляксандраў таксама абвінавачваецца ў здрадзе дзяржаве.

Аксана Колб, галоўны рэдактар незалежнай газеты Новы час, прысуджана да 2,5 гадоў пазбаўлення волі. Пераследу падвергліся рэдакцыі найбуйнейшага аўтамабільнага сайта abw.by і IT-сайта dev.by. Беларуская журналістка Ціна Палынская была аштрафавана на суму каля 1500 долараў ЗША за тое, што на яе сумцы былі сіне-жоўтыя стужкі (колеры ўкраінскага сцяга). Улады правялі ператрус у яе кватэры пасля таго, як яна апублікавала ў Facebook крытычны пост пра візіт кіраўніка Рускай праваслаўнай царквы ў Беларусь. Затрыманы фатограф-фрылансер Яўген Ерчак, які супрацоўнічаў з Tut.by. На галоўнага рэдактара «Ежедневника» Сяргея Сацука завялі яшчэ дзве крымінальныя справы.

Глядзіце таксама наш папярэдні артыкул пра палітвязняў у Беларусі тут.

Усё больш людзей называюць «тэрарыстамі» за крытычныя каментары ў інтэрнэце. У чэрвені беларускі КДБ унёс у спіс тэрарыстаў дзясяткі беларусаў. У яго ўваходзяць лідар апазіцыі Святлана Ціханоўская (працуе з Літвы), блогеры і актывісты, а таксама простыя грамадзяне, якія публікавалі крытычныя каментары пра забітага летась у перастрэлцы супрацоўніка КДБ. Працягваюцца жорсткія прысуды за рэалізацыю свабоды слова. Напрыклад, 57-гадовая жанчына была прысуджана да 1,5 гадоў пазбаўлення волі за тое, што ў лісце ў Следчы камітэт назвала Лукашэнку «ўзурпатарам». Таксама працягвалі выносіць жорсткія прысуды людзям, якія здымалі на відэа перасоўванне расійскіх вайскоўцаў у Беларусі. Напрыклад, 27-гадовая жанчына была прысуджана да чатырох гадоў пазбаўлення волі за тое, што здымала перамяшчэнні расійскіх вайскоўцаў у Беларусі і перасылала відэа «экстрэмісцкім фармаванням».

Больш «каардынацыі» Беларусі і Расіі ў медыйнай сферы. 27 чэрвеня міністр інфармацыі Беларусі Уладзімір Пярцоў сустрэўся са старшынёй Роскомнадзора Андрэем Ліпавым у Маскве. Згодна з інфармацыяй ад Міністэрства інфармацыі Беларусі, абмяркоўваліся «сучасныя тэндэнцыі рэгулявання медыя-прававых адносін у інтэрнэт-прасторы». Абодва бакі, магчыма, плануюць каардынаваць і актывізаваць намаганні па абмежаванні доступу да незалежных СМІ.

Пагрозы абмежаваць доступ да YouTube. Старшыня Белтэлерадыёкампаніі Іван Эйсмант прыгразіў цалкам абмежаваць доступ да YouTube у Беларусі ў выпадку прыпынення YouTube-каналаў дзяржаўных СМІ. «Калі [афіцыйнага] беларускага [кантэнту] не застанецца [у сацыяльных сетках], то вялікае пытанне ў тым, ці патрэбныя нам такія сеткі», — сказаў Эйсмант у інтэрв’ю.

Ліпень 2022 года

Больш абмежаванняў і СМІ, пазначаных як «экстрэмісцкія». Медыяпляцоўку Еўрапейскае радыё для Беларусі (Еўрарадыё) прызналі «экстрэмісцкім фарміраваннем». Незалежнае рэгіянальнае СМІ Hrodna.life і яго акаўнты ў сацыяльных сетках, а таксама сайт Польскага радыё Polskieradio.pl, атрымалі статус «экстрэмісцкіх». Хэштэг у Instagram #svobodnayabelarus (#freebelarus) таксама быў вызначаны як «экстрэмісцкі». Інтэрнэт-доступ да эканамічнай газеты Беларусы і рынак, сайтаў vkletochku.org і politzek.me (які спрыяў зносінам з палітвязнямі), а таксама Беларускага даследчага цэнтра быў абмежаваны. Arche.by, сайт беларускага гістарычнага часопіса, быў абмежаваны за «рэпост экстрэмісцкіх матэрыялаў».

Статус тэрарыста і 6,5 гадоў турмы за антываенны рэпост у сацсетках. Людзей працягваюць арыштоўваць за рэпосты кантэнту незалежных СМІ ў публічных чатах і ў сваіх прыватных акаўнтах у сацыяльных сетках. Па стане на ліпень больш за 130 грамадзян Беларусі былі ўнесены ў «спіс тэрарыстаў», часта толькі за распаўсюд «экстрэмісцкага» кантэнту.

Праваабаронцы паведамляюць, што 20-гадовая студэнтка Данута Пярэдня асуджаная на 6,5 гадоў пазбаўлення волі за «шкоду нацыянальным інтарэсам Беларусі» і «абразу Лукашэнкі». Яе «злачынствам» стаў рэпост у Telegram-чаце тэксту з крытыкай Пуціна і Лукашэнкі за вайну супраць Украіны. Акрамя таго, Пярэдню ўнеслі ў «спіс тэрарыстаў».

Журналістка атрымала яшчэ восем гадоў пазбаўлення волі за «здраду дзяржаве». Журналістку «Белсату» Кацярыну Андрэеву прысудзілі да васьмі гадоў пазбаўлення волі за «перадачу дзяржаўных сакрэтаў Беларусі замежнай дзяржаве, міжнароднай або замежнай арганізацыі і іх прадстаўнікам». Андрэева ўжо адбывае двухгадовы тэрмін за трансляцыю акцыі пратэсту ў Мінску ў лістападзе 2020 года.

Рэпрэсіі супраць журналістаў і TikTok-блогераў. Журналіст Юрый Ганцарэвіч прысуджаны да 2,5 гадоў пазбаўлення волі за распаўсюд фота расійскай вайсковай тэхнікі ў Беларусі. Вядучага беларускага ваеннага эксперта і блогера Ягора Лебядка затрымалі па незразумелым абвінавачанні. Журналіст Павел Дайлід быў затрыманы за тое, што ў 2020 годзе сфатаграфаваўся з бел-чырвона-белым сцягам на санкцыянаванай акцыі. Праўладныя ТГ-каналы апублікавалі «відэапрызнанне» моцна збітага TikTok-блогера Аляксандра Гурніка. Затрыманы TikTok-блогер Яраслаў Вялічка, у якога больш за 20 тысяч падпісчыкаў. Праўладныя ТГ-каналы апублікавалі яго «відэапрызнанне». Апошнім часам улады нацэліліся ў асноўным на TikTok-блогераў, верагодна, таму, што большасць YouTube-блогераў ужо эмігравалі або трапілі ў турму, а таксама з-за росту папулярнасці TikTok у Беларусі.

Паводле інфармацыі Беларускай асацыяцыі журналістаў, з 2020 года з Беларусі з’ехала больш за 400 журналістаў.