Фэйкавае відэа: як пракрамлёўскія СМІ спрабавалі абвінаваціць Украіну ў стральбе па мігрантах

Магчыма, вы бачылі падобныя выявы ў відэагульні або трылеры: відэакадры, знятыя інфрачырвонай камерай, паказваюць, як чарга людзей павольна рухаецца па цёмнай мясцовасці, калі раптам яны трапляюць у засаду і іх абстрэльваюць. У рэшце рэшт, нерухомыя целы застаюцца ляжаць на зямлі…

Пракрамлёўскія дэзынфармацыйныя СМІ распаўсюдзілі такія кадры, вылаўленыя з глыбінь інтэрнэту, каб сцвярджаць, што ўкраінскія памежнікі напалі на групу нелегальных мігрантаў, якія спрабавалі трапіць ва Украіну з Беларусі праз Чарнобыльскую зону адчужэння, і забілі іх.

Такія сцвярджэнні нагадваюць ранейшыя спробы абвінаваціць Польшчу і Літву ў бесчалавечным абыходжанні з мігрантамі, і іх трэба разглядаць як у кантэксце працяглага выкарыстання міграцыі ў палітычных мэтах рэжымам Лукашэнкі, так і ў нарошчванні расійскай арміі ўздоўж меж Украіны.

Украінскія ўлады выкрылі, што гэта відэа з’яўляецца падробкай.

Відэа і яго распаўсюд

Упершыню відэа з’явілася ў Facebook 1 снежня 2021 года і было распаўсюджана з акаўнта Васіля Румака (сам кадр быў датаваны 29 лістапада). Пазней у эксклюзіўным каментарыі Украінскаму цэнтру стратэгічнай камунікацыі і інфармацыйнай бяспекі ўладальнік гэтага акаўнта ў Фэйсбуку сказаў, што не размяшчаў відэа, што яго акаўнт быў узламаны і ён больш не мае да яго доступу.

Відэаролік пачаў хадзіць па расійскіх сацыяльных сетках адразу пасля з’яўлення ў Facebook: ім падзяліўся тэлеграм-канал Охранитель (рас.: Абаронца), адтуль ён быў паўторна апублікаваны тэлеграм-каналам, як мяркуецца, журналістам RT, у рэшце рэшт з’явіўшыся на тэлеграм-канале Sputnik Беларусь менш чым праз гадзіну пасля першай публікацыі. Копіі відэа распаўсюджваліся ў Тэлеграме, Укантакце і Аднакласніках. Некалькі расійскіх каналаў YouTube таксама пераапублікавалі яго.

Адтуль гэта быў невялікі крок да асноўных пракрамлёўскіх выданняў, такіх як падкантрольнае дзяржаве агенцтва навін РИА Новости, якое са спасылкай на «звесткі СМІ» паведаміла пра нібыта расстрэл мігрантаў украінскімі памежнікамі.

Такія паведамленні шырока распаўсюджваюцца праз рускамоўную пракрамлёўскую медыя-экасістэму, з’яўляюцца на сайтах-агрэгатарах навін RIA FAN, SouthFront, Donbass Insider і ў некалькіх іншых сродках дэзінфармацыі.

Узломы

Характэрна, што гэтая спроба паказаць Украіну жорсткай і бесчалавечнай у адносінах да мігрантаў уключала кіберэлементы. Перад тым, як з’явіцца ў сацыяльных сетках, гэтая гісторыя была асцярожна ўкінута на ўзламаныя ўкраінскія сайты, якія затым цытаваліся як спасылкі, што пацвярджалі яе праўдзівасць.

2 снежня сайт рэгіянальных навін Навіны Жытоміра абвясціў, што ён быў узламаны і што кіберзламыснікі апублікавалі некалькі дзён таму артыкул, які змяшчае сфабрыкаваны скрыншот, узяты з афіцыйнага сайта Дзяржаўнай памежнай службы Украіны (ДПСУ).

Сфабрыкаваны скрыншот нібыта з сайта ДПСУ, размешчаны ў «Навінах Жытоміра».

На скрыншоце нібыта была навіна ад 29 лістапада (паводле відэа, менавіта тады адбылася страляніна), у якой украінскія ўлады «прызнаюць» памежны інцыдэнт. Безумоўна, 29 лістапада (ці ў любую іншую дату) на сайце ДПСУ такі артыкул не быў апублікаваны. Падобна на тое, што кіберзламыснікі абралі больш лёгкі шлях узлому невялікага вэб-сайта, напрыклад Навіны Жытоміра, чым праследаваць афіцыйны ўрадавы партал.

Дэтэктар СМІ, недзяржаўная служба назірання за дзейнасцю СМІ, заявіла, што яе вэб-сайт быў узламаны, і зламыснікі замянілі артыкул ад 29 лістапада сфабрыкаванай гісторыяй пра інцыдэнт на мяжы, а таксама прыцягваючым увагу загалоўкам пра нібыта захоп улады з удзелам украінскіх бізнесменаў і палітыкаў.

Скрыншоты падкінутых і сфабрыкаваных гісторый былі распаўсюджаны ў некаторых рускамоўных інтэрнэт-выданнях са згадкай пра «інцыдэнт», а таксама ў некалькіх сацыяльных сетках.

Паводзінская мадэль

Распаўсюджванне фэйкавага відэа адбываецца па ўжо ўсталяванай схеме інфармацыйных маніпуляцый з боку пракрамлёўскіх СМІ. Па-першае, узлом некалькіх вэб-сайтаў як аснова для хлуслівай гісторыі. Накладзеныя сфабрыкаваныя скрыншоты павінны былі служыць у якасці дапаможнага матэрыялу («паведамленняў СМІ»), каб пацвердзіць гэтую выдумку. Затым кантэнт распаўсюджваецца праз некалькі платформаў сацыяльных сетак у надзеі, што гісторыя атрымае шырокі ахоп у некалькіх асяроддзях. І, нарэшце, пашырэнне гісторыі праз буйныя, пракрамлёўскія СМІ (са спасылкай на папярэднія «паведамленні СМІ»).

Даволі цяжка ацаніць маштабы і ўплыў гэтай спробы дыскрэдытаваць Украіну. Аднак відавочна, што яна з’явілася на некалькіх платформах сацыяльных сетак (Facebook, Telegram, VK, OK, Youtube), у буйным расійскім дзяржаўным інфармацыйным агенцтве і некалькіх пракрамлёўскіх СМІ на рускай, англійскай і французскай мовах. Некаторыя папярэднія разлікі паказваюць, што відэа было прагледжана больш за 200 000 разоў ва «УКантакце», «Аднакласніках» і на Youtube і было згадана больш за 400 разоў у розных блогах, паведамленнях на форумах і ў інтэрнэт-СМІ.

Мадэль узаемадзеяння

Украіна доўгі час была галоўнай мішэнню пракрамлёўскай дэзынфармацыі, таму з’яўленне такіх дэзынфармацыйных паведамленняў не выклікае здзіўлення, калі не з’яўляецца чаканым. У мінулым пракрамлёўскія СМІ выкарыстоўвалі вельмі эмацыйны (і маніпуляцыйны) кантэнт, каб згуртаваць сваю аўдыторыю супраць Украіны.

Гэта відэа таксама трэба разглядаць у кантэксце вайсковага нарошчвання Расіі ўздоўж меж Украіны і выкарыстання міграцыі ў палітычных мэтах рэжымам Лукашэнкі.

Паведамленне, якое перадае відэа – нібыта жорсткасць украінскіх памежнікаў у дачыненні да мігрантаў – вельмі нагадвае пралукашэнкаўскую і пракрамлёўскую дэзынфармацыю паказаць ЕС бесчалавечным у стаўленні да мігрантаў. І гэта вынікае з доўгага шэрагу намаганняў Крамля паказаць Украіну ў якасці агрэсіўнай, ваяўнічай і не ўлічваючай правы чалавека – або чалавечыя жыцці – дзяржавы, усё ў спробах апраўдаць уласныя агрэсіўныя дзеянні.

Чытаць больш:

За дымавой заслонай Крамля хаваюцца расійскія ўзбраенні

Змазванне колаў дэзынфармацыяй

«Захад-2021» прадэманстраваў расійскую зброю і дэзынфармацыю

Назапашванне дэзынфармацыі: пракрамлёўскія СМІ актывізуюць сваю ўвагу на Украіне