4 сакавіка ў расійскім парламенце аднагалосна і з рэкорднай хуткасцю прыняты закон «Аб адказнасці за фэйкі пра расійскія войскі». Ён прадугледжвае драконаўскае пакаранне для ўсіх, хто асмеліцца выказаць крытыку або ставіць пад сумнеў вайну Пуціна ва Украіне. Па стане на 5 сакавіка закон таксама ахоплівае крытыку Расгвардыі, 300-тысячнай ваенізаванай аховы Пуціна, частка якой цяпер дзейнічае на акупаваных тэрыторыях Украіны.
Грамадзянам, абвінавачаным паводле гэтага закона, пагражае штраф у памеры 1,5 мільёна рублёў (10 000–13 000 еўра ў залежнасці ад курсу) і да 15 гадоў пазбаўлення волі або папраўча-працоўных лагераў за крытыку вайны або распаўсюд інфармацыі, якую ўлады лічаць «непраўдзівай», гэта значыць усё, што адхіляецца ад афіцыйнай дзяржаўнай лініі.
Закон распаўсюджваецца на ўсіх жыхароў Расіі, як на расійскіх, так і на замежных грамадзян.
У расійскім змесціве такое заканадаўства адкрывае шлях да практычна неабмежаванай цэнзуры і самацэнзуры. Гэта, несумненна, яшчэ больш заглушыць іншадумства ў Расіі і з’яўляецца самым жорсткім прыгнечаннем СМІ і сацыяльных сетак у постсавецкай Расіі.
Па-за эфірам, па-за сеткай, распушчаны акцыянерам «Газпрома».
Тэндэнцыя закона ўжо бачная. Выдаленне вэб-кантэнту апошняй бясплатнай радыёстанцыі, вядомага і збалансаванага Радыё «Эхо Москвы», было выканана пад пагрозай суровага пакарання. Радыё было знята з эфіру днямі раней расійскім дзяржаўным агенцтвам СМІ «Роскомнадзор». Уладальнік мажарытарнага пакета акцый «Газпром медыя» (так, гэта дзяржаўная газавая кампанія «Газпром») вырашыў закрыць кампанію ў выніку, відавочна, палітычнай ліквідацыі.
Мы больш не можам спасылацца на заяву пратэсту галоўнага рэдактара «Эхо Москвы» Аляксея Венедыктава.
Самацэнзура
Газета «Новая газета», якая разам з галоўным рэдактарам Дзмітрыем Муратавым атрымала Нобелеўскую прэмію міру за 2021 год, апублікавала паведамленне, інфармуючы чытачоў, што цяпер яна выдаліць усе матэрыялы, звязаныя з вайной ва Украіне, са свайго вэб-сайта і акаўнтаў у сацыяльных сетках, каб абараніць свой персанал. У ранейшых публікацыях «Новая газета» паведамляла пра вайну і не ўхілялася ад такіх назваў, як уварванне, вайна, бамбардзіроўкі, ахвяры і г. д. Сайт «Новай газеты» заставаўся даступным з Расіі па стане на 4 сакавіка.
Платформы сацыяльных сетак, апытальнікі, замежныя СМІ — звычайныя людзі; атрымаць іх усіх!
На працягу многіх гадоў сацыяльныя сеткі і агрэгатары навін з некалькімі тысячамі пастаянных карыстальнікаў юрыдычна лічыліся СМІ ў Расіі. Такім чынам, прытрымліваючыся логікі закона, платформы павінны будуць кантраляваць тое змесціва, што размяшчаецца, і выдаляць яго або пагражаць пакараннем.
Апытальнікі грамадскай думкі, якія публікуюць даследаванні, у якіх пытанні можна разглядаць як крытыку вайны ва Украіне, таксама падпадаюць пад дзеянне закона.
Як гэта адаб’ецца на замежных СМІ і журналістах, якія працуюць у Расіі, яшчэ трэба высветліць. У прынцыпе, закон не мае абмежаванняў і, такім чынам, будзе распаўсюджвацца на ўсіх на тэрыторыі Расіі або ў яе юрысдыкцыі. Ужо ёсць прыклады замежных карэспандэнтаў, напрыклад Le Monde, калі абмяжоўваліся іх публікацыі ў Twitter падчас знаходжання ўнутры Расіі, або прыпыненне ВВС працы сваіх журналістаў у Расіі.
Абноўлена (07 сакавіка): Вядучыя незалежныя СМІ, якія працуюць у Расіі, расійскія і замежныя, былі заблакіраваны, часткова або цалкам, або адклікалі персанал ці скарацілі/спынілі дзейнасць у сувязі з новым законам.
Паралельна 4 і 5 сакавіка «Роскомнадзор» заблакіраваў Facebook і пазней таксама Twitter для карыстальнікаў у Расіі. Гэта закране мільёны карыстальнікаў, паколькі Facebook з’яўляецца дамінуючай платформай у Расіі. Twitter таксама папулярны сярод бізнес-супольнасцей.
У той жа час 4 сакавіка Пуцін падпісаў іншы закон «пра замежнікаў, якія парушаюць асноўныя правы расіян». З Крамля, здаецца, ляціць віртуальная плынь законаў і правілаў ва ўсе бакі.
Усе гэтыя драконаўскія законы пасылаюць выразны сігнал: ніякае іншадумства ў сувязі з нічым не справакаванай і неапраўданай вайной Пуціна ва Украіне яны цярпець не будуць.
Кароткае пытанне…
Цяпер мала хто адважыцца задаць пытанне Пуціну і Крамлю: – чаму нібыта «абмежаваная аперацыя па абароне Данбаса» прывяла да самай жорсткай цэнзуры і абмежавання асабістых свабод у гісторыі сучаснай Расіі?
Чаму? У адпаведнасці з апытаннем даследчага цэнтра ВЦИОМ* (з савецкага часу, усё яшчэ звязанага з Крамлём) ад 4 сакавіка, 70% расіян падтрымліваюць Пуціна і 74% ухваляюць яго працу. Чаму нельга дазволіць ім выказаць гэтую радасць у Facebook?
…а Канстытуцыя Расіі…?
Скончым цытаваннем артыкула 29 Канстытуцыі Расіі
- Кожны чалавек мае права на свабоду думкі і слова.
- Недапушчальныя прапаганда або агітацыя, якія распальваюць сацыяльную, расавую, нацыянальную або рэлігійную варожасць і міжусобіцы. Забараняецца прапаганда сацыяльнай, расавай, нацыянальнай, рэлігійнай або моўнай перавагі.
- Ніхто не можа быць вымушаны выказваць свае погляды і перакананні або адмаўляцца ад іх.
- Кожны мае права шукаць, атрымліваць, перадаваць, вырабляць і распаўсюджваць інфармацыю любым законным спосабам. Спіс звестак, якія складаюць дзяржаўную таямніцу, вызначаецца федэральным законам.
- Гарантуецца свабода СМІ. Цэнзура забароненая.
Глядзіце заяву вярхоўнага прадстаўніка ЕС Барэля тут.
*ВЦИОМ паходзіць з навукова-даследчага аддзела былога Міністэрства сацыяльных спраў СССР.