Pierwszy raport ESDZ na temat zagrożeń związanych z zagraniczną manipulacją i ingerencją informacyjną: na drodze do ustalenia ram obrony w Internecie

Pełny raport jest dostępny tutaj (w języku angielskim).

Pierwszy raport na temat zagrożeń związanych z zagraniczną manipulacją i ingerencją informacyjną został opracowany w oparciu o wnioski działu Stratcom Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) z 2022 roku. To pierwsze takie przedsięwzięcie, które można uznać za projekt pilotażowy. Podczas prac nad nim wykorzystano nowe ramy opracowane przez ESDZ na podstawie najlepszych praktyk społeczności zajmującej się ochroną przed ZMII. Analizie poddano 100 przypadków ZMII wykrytych w okresie od października do grudnia 2022 roku. W związku z tym założeniem raportu nie jest przedstawienie wyczerpującego obrazu ZMII w ogóle albo charakterystyki konkretnego podmiotu wykorzystującego takie środki, ale ukazanie, w jaki sposób to podejście może zwiększyć skuteczność istniejących procedur analitycznych. Podczas prac nad raportem ESDZ korzystały z najlepszych praktyk, co umożliwiło rzetelną ocenę prowadzonych obecnie działań ZMII, podmiotów odpowiedzialnych za nie oraz poziomów zagrożenia. Dlatego stanowi on przydatne narzędzie pomagające stosować merytoryczne podejście oparte na analizie. Oto najważniejsze wnioski z raportu dotyczące przeanalizowanej próbki:

■ Najwięcej działań w zakresie ZMII ma związek z inwazją Rosji na Ukrainę. Ukraina i jej przedstawiciele byli bezpośrednimi celami w 33 przypadkach. W 60 na 100 przypadków główną przyczyną ataku było popieranie inwazji.

■ Kanały dyplomatyczne stanowią integralną część działań w ramach ZMII. Rosyjskie kanały dyplomatyczne regularnie umożliwiają prowadzenie operacji ZMII. Działania dotyczą różnorodnych tematów. Chiny też korzystają z kanałów dyplomatycznych, najczęściej do atakowania USA.

■ Techniki umożliwiające podszywanie się pod innych stają się coraz bardziej zaawansowane. Rosyjskie podmioty podszywają się pod cieszące się zaufaniem organizacje i osoby z całego świata głównie w związku z atakowaniem Ukrainy. Najczęściej ofiarą podszywania się padają czasopisma drukowane i telewizja – w przypadku magazynów kopiowany jest cały styl tworzenia treści.

■ Podmioty wykorzystujące ZMII czasami współpracują ze sobą, ale zakres tego zjawiska jest ograniczony. W 88 przeanalizowanych przypadków zaangażowane były oficjalne rosyjskie podmioty. Podmioty chińskie odpowiadały za 17 przypadków. W co najmniej 5 przypadkach miała miejsce współpraca między tymi podmiotami.

■ Ataki ZMII są wielojęzyczne. Informacje nie są udostępniane tylko w jednym języku; treści są tłumaczone i rozpowszechniane w kilku wersjach językowych. Stwierdzono użycie co najmniej 30 języków, w tym 16 języków z UE. Rosja wykorzystuje więcej języków niż Chiny, ale 44% materiałów było kierowane do odbiorców rosyjskojęzycznych, a 36% – do anglojęzycznych.

■ ZMII ma przede wszystkim odwracać uwagę i zniekształcić obraz. Rosja (42%) i Chiny (56%) chcą przede wszystkim przenieść zainteresowanie na inny podmiot lub narrację i obwinić kogoś innego („odwrócić uwagę”). Rosja częściej (35%) niż Chiny (18%) podejmuje próby zmiany obrazu sytuacji i narracji („zniekształcenia obrazu”).

■ W działaniach ZMII wykorzystywane są głównie obrazy i materiały wideo. Te formaty są nadal najczęściej używane z powodu niskich kosztów i łatwości produkcji i dystrybucji obrazów i filmów w Internecie.

Raport przyczynia się do realizacji założeń strategicznego kompasu w zakresie utworzenia przestrzeni danych ZMII.

Celem ESDZ jest dostarczenie społeczności przeciwdziałającej ZMII zweryfikowanego i wykonalnego wspólnego systemu umożliwiającego dzielenie się złożonymi analizami w krótkim terminie i na dużą skalę. Ma to pomóc w opracowaniu wspólnej wizji systematycznego sposobu reagowania na ZMII.